Son senelerde banka konut kredi faizlerinin düşmesi ve yüksek oranda gerçekleşen konut üretimi sonucu uygun fiyata konut sahibi olmak isteyen birçok tüketici gayrimenkul danışmanlık firmaları (emlak ofislerine) müracaat ediyor. Satın aldığı emlak ve hizmet sağlayıcı emlak ofisleriyle alakalı mağduriyet veya sıkıntı yaşayan bir çok tüketici de çok farklı emlak şikayetleriyle tüketici hakem heyetleri ve mahkemelerine haklarını aramak amacıyla dava açıyorlar. Tüketiciler emlak şikayetiyle karşılaşmamak için nelere dikkat etmelidir? Ayıplı (kusurlu) konutun imar planına uygun jeolojik raporu, mimari projesi, statik-betonarme projesi ve tesisat projeleri (su, elektrik, ısı) bulunmalıdır. Projeler, belediye veya bayındırlık müdürlüğünce onaylı olmalıdır. Konutun bağlı bulunduğu belediye veya bayındırlık müdürlüğünce onaylanmış yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni olmalıdır. Belediye sınırları dahilinde bulunan bina ve konutların kanalizasyon tesisatı belediyenin kanalizasyon şebekesine bağlı olmalıdır. Konutun depreme dayanıklılık raporu olmalıdır. Kusurlu bina ve konutlarda inşaatın yapımında kullanılan her türlü malzeme onaylı projelere ve TSE standartlarına uygun seçilmelidir. Binanın ve binadaki tüm tesisatların yapımındaki işçilik kalitesi yüksek olmalıdır. Ayıplı olmayan konut veya binanın ısı yalıtımı yapılmış, yangın merdiveni, çocuk oyun alanı, oto parkı, bahçe düzenlemesi, bodrum katı ve yeşil alanı olmalıdır. Aynı zamanda yapılan bu düzenlemeler yönetmeliklere uygun olmalı ve belediye ve bayındırlık müdürlüğü tarafından belgelendirilmelidir. Birçok kusurlu konut veya binalarda köşelerde ve kolon kirişlerinde çatlaklar bulunmakta ve kar, yağmur suyu ve balkon giderleri bulunmamaktadır. Dört kattan yüksek binalarda tek asansör, altı kattan yüksek binalarda ise çift asansör bulunmalıdır. Tüketicilerin emlak şikayetlerine neden olan diğer bir konu ise tapu dairelerinde ortaya çıkabilecek hukuki ayıp ve problemlerdir. Kusurlu konut veya binalar tapu sicil kütüğüne kayıtlı değildir. Ülkemizde inşaat halindeyken satın alınan apartman daireleri kat mülkiyeti kurulmadan satılmakta, bu nedenle kat mülkiyeti tapu senedi bulunmamaktadır. Bundan dolayı birçok konut veya binanın tapu kaydında ipotek, şerh gibi kayıtlar bulunduğu halde satış yapılmaktadır. Bu nedenle çok dikkatli olunmalıdır. Bu kusurlar Borçlar Kanununun ifadesi ile satın alınan konutun vaat edilen özelliklere uymaması anlamına gelmektedir. Ülkemizde birçok tüketici hayatında yalnızca 1 daire satın alabiliyor. Bu nedenle birçok kişi bu konuda yeterli bilgiye sahip değil. Bundan faydalanan bazı art niyetli kişiler birçok çeşidi olan ayıplı daire ve konutları tüketicilere satabiliyor. Bu ayıpların başında tapu ve emlak konusunda bilinçsiz tüketicilerin, iskan müsaadesi olmayan konutları satın alması veya konutun tamamının satışının yapılması yerine belirli bir payının satış yapılması gibi bir takım hukuki ayıplar gelmektedir. Bunların başında yapı kullanım (iskan) müsaadesi (ruhsatı) olmayan konutların satılması geldiği gibi, tapu devir esnasında konutun tamamının satışının yapılması yerine belirli bir payının satış ve tapu devrinin yapılması gibi çeşitli hukuki ayıplar gelmektedir. Ayıplı konut ile karşılaşan tüketicilerin tüketici kanununa göre tercih hakları nelerdir? Ödediği bedel ya da ücreti ispat etmek şartı ile bedel iadesini içeren sözleşmeyi fesih hakkı, kusurlu çıkan konutun iade edilerek yerine aynı nitelikte bir kusursuz konut verilmesi, ortaya çıkan kusur oranından satış bedelinden indirim, ortaya çıkan ayıpların bedelsiz onarımı. Herhangi bir emlak şikayet ya da problemiyle karşılaşan tüketici bu haklardan yalnızca birini kullanabiliyor.
